Juryrapport Hendrik de Vries stipendium

Hendrik de Vriesstipendia 2009
JURYRAPPORT
Het Hendrik de Vries Stipendium is dit jaar gericht op jong literair talent. Met de toekenning van twee stipendia van elk € 6.000 biedt de gemeente Groningen twee talenten uit de wereld van de literatuur de kans nieuw werk te produceren en te presenteren. Het stipendium beoogt daarmee niet alleen een stimulans voor de ontwikkeling te zijn, door het talent te onderkennen en te bevestigen, maar ook een daadwerkelijke bijdrage in de realisatie van een concreet project te bieden.
Aan de vakjury werden vijf literaire inzendingen voor het Hendrik de Vriesstipendium 2009 voorgelegd: het is kwantitatief gezien een historisch dieptepunt,. Dat, na het ook al geringe aantal inzendingen van negen in 2007 toen het stipendium eveneens op literatuur gericht was. Ondanks de tegenvallende belangstelling concludeerde de jury dat het Hendrik de Vriesstipendium een belangrijke aanvulling is op het culturele bestel van Groningen. Er zal nog eens goed nagedacht moeten worden over de manieren waarop nieuw talent in Groningen overgehaald kan worden zich te melden, temeer daar deze kwestie ook bij de toekenning in 2007 speelde, hetgeen ook geldt voor de eveneens terugkerende vraag of er een bepaalde vorm van begeleiding van de winnaars van het stipendium mogelijk is.
De kwaliteit van de inzendingen was zeer wisselend. Door de jury werd in de eerste plaats gekeken naar de literaire kwaliteit van de ingezonden teksten, los van de samensmelting met de discipline van beeldende kunst. Als deze matig was, kon dat niet worden gecompenseerd met de kwaliteit van de begeleidende ideeën of het meegezonden beeldmateriaal, hetgeen het geval was bij de inzendingen van zowel Gerben Kolkena als Heerko Tieleman. Tijdens het eerste juryberaad werd er een shortlist gemaakt met daarop drie inzendingen waarvan werd vastgesteld dat ze aan de literaire eisen van de jury konden voldoen. Deze hadden onder meer betrekking op de stijl, de onderwerpskeuze en de originaliteit.
Van deze shortlist kwamen twee inzenders in aanmerking voor het stipendium. Bart Melief viel af: zijn originele plan las weliswaar veelbelovend, maar zodra zijn schrijven literair wordt, mist de tekst de gewenste kwaliteit door onder meer het veelvuldige gebruik van clichés. De drie inzenders worden overigens wel degelijk bedankt voor hun inzendingen!
Van beide overgebleven deelnemers kan vooral worden gezegd dat ze een goede schrijfstijl hebben, doorslaggevend voor het uiteindelijke besluit. Daarbij wil de jury benadrukken dat het stipendium geen prijs is voor inmiddels geleverde prestaties, maar een beurs waarmee talent een kans gegeven wordt zich te ontwikkelen. De jury is van mening dat beide geselecteerde inzenders zo’n kans goed kunnen gebruiken en gaf bovendien te kennen verwachtingsvol uit te zien naar de resultaten.

De winnaars van het Hendrik de Vriesstipendium 2009 zijn Rosa Timmer en Ralph Aarnout.
De overwegingen van de jury luiden als volgt:
Rosa Timmer
Rosa Timmer schrijft columns voor de Universiteitkrant die onlangs als Allemansvriend zijn uitgegeven. Vrienden kunnen haar pagina op Hyves bezoeken, net als ‘de mensen waar ze bang voor is.’
Dat die er zijn, kan de jury zich voorstellen. Timmer schrijft met veel lef originele en eigenzinnige columns, waarin ze noch haar omgeving noch zichzelf spaart. Haar stukken zijn goed geschreven, hebben een vlotte stijl en aardig wat zeggingskracht. Bovendien zijn ze geestig. Haar onderwerp, het studentenleven in al zijn verschijningsvormen, ligt dicht bij huis.
Met het Hendrik de Vries stipendium zal Rosa Timmer een novelle van 20.000 woorden schrijven, voorlopig Mooiste tijd van je leven getiteld. Ze wil daarin het cliché onderuit te halen dat deze periode ‘geweldig en vol vrijheden’ zou zijn en zo op een luchtige manier de verborgen, diepere laag van haar columns aanboren. De jury is van mening dat Timmer daarmee een hoge en verantwoordelijke taak op haar schouders laadt. Zij wil tegelijkertijd het vertrouwen uitspreken dat Timmer zo’n project aankan. Een inhoudelijke garantie daarvoor geeft Rosa overigens niet: het fragment waaruit zou moeten blijken dat ze ook in een voor een novelle meer geschikte stijl kan schrijven, vindt de jury niet direct overtuigend. Een aanzet is het echter wel degelijk. Rosa heeft nagedacht over plot en vertelperspectief en brengt beide met elkaar in verband. Bovendien bevat het fragment inderdaad beschrijvingen van zaken die je in een column niet aantreft. Zich tevens baserend op de stilistische kwaliteit van het werk dat Rosa Timmer in het verleden heeft afgeleverd, stelt de jury zich positief op

Ralph Aarnout
Ralph Aarnout werkt als journalist en vertaler. Hij schrijft al sinds 2001 columns, brieven en poëzie. De goede, vlotte schrijfstijl met de verrassende plots, raakten de jury.
Aarnout benut het Hendrik de Vriesstipendium voor een onderzoekverslag, een bundeling van stukken als resultaat van zijn uitvoerige project Het idee van geld. Het aardige van het plan is de recurrentie, de terugkoppeling. Hij laat de lezers niet alleen het succes bepalen, maar ook sturen. Hij gebruikt het medium interactief en past daarmee in een nieuwe ontwikkeling van de literatuur, waarin lezers de plot kunnen bijsturen en de schrijver verschillende lijnen naast elkaar uitzet. De jury is daarbij benieuwd of deze ontwikkeling literair vruchtbaar en interessant is,gezien het risico dat het project uitmondt in slechts een aaneenschakeling van losse columns en portretten. Misschien is het een verrijking, maar in ieder geval is het stipendium een goede mogelijkheid om zulks uit te proberen.
Niet alle juryleden waren gecharmeerd van het financiële aspect, maar zij zien een interessante parallel met de nieuwe weg die Joris Luyendijk is ingeslagen met zijn columns in de NRC over de elektrische auto.
De jury heeft vertrouwen in Aarnouts plannen en acht zijn schrijftalent voldoende voor zijn literair 'onderzoeksverslag'. We zullen het zien over een jaar en we zijn in ieder geval benieuwd.

De jury van het Hendrik de Vriesstipendium 2009 bestond uit Remco Ekkers, Marjoleine de Vos, Jane Leusink, Ronald Ohlsen, Leo Delfgaauw en Liesbeth Grotenhuis.