Erato, recensie Meander

Jane Leusink - Erato
'En niemand spelt je uit'
door Yvonne Broekmans

Zo nu en dan moet een mens zichzelf en zijn vooroordelen eens krachtig door het spoelwater halen. De bundel Erato van Jane Leusink is uitermate geschikt als ruim spoelbekken.
De bedoelde vooroordelen hebben te maken met de toevoeging 'christelijk' bij de uitgeverij Mozaïek uit Zoetermeer, een toevoeging waardoor je vaak geneigd bent je poëziekeuze elders te maken. Heel jammer soms en zeker bij de poëzie van Jane Leusink.
Erato is haar tweede bundel. Met haar debuutbundel Mos en gladde paadjes won zij in 2003 de C. Buddingh'-prijs. Daarbij werden haar gedichten geprezen, o.a. door Arie van den Berg in het NRC als 'een zoekend, beheerst opeenhopen van gedachten en beelden. Beheersing blijkt ook uit de compositie...'
Beheersing is er in deze nieuwe bundel weer, maar dat is een kwaliteit die bij meer dichters te vinden is. Wat mij als bijzonder treft, is de vanzelfsprekende manier waarop deze dichteres zichzelf telkens verlaat om met een gracieus gemak vanuit dat standpunt, de plaats van iets of iemand anders te observeren. In onderstaand gedicht gebeurt dat verschillende keren.


Bestemming zonder uur

En niemand spelt je uit, zegt dat we gaan, het is
wel mooi geweest, we staan aan onbewoonde kusten,
ongehoorde zuchten voor het kussen van je hand
gestrand. Zoekt een roerloos uur haar topografie.

Een prooi zoekt zijn rover, klemt zich vast, een rug
misschien, een voetstap op de trap, het knisperen,
een plek voor het oor dat een huid betast. Een onbekende
taal weegt het gewicht van woorden. Mia amata,

schreef je toen. Een pad verlangt je stap, er moet
toch iemand zijn die vlinders aan je voeten weet
als alle vleugels breken, een driepoot traag bezwijkt?

Dit afgematte hooglied vecht zich in een nacht
vol ritselende zinnen (hun ritme trilt de stilte los),
fragiele woorden breken voor mijn lippen
af. Orakel. Van welk koper is mijn hart

gekanteld, deze dissonante spier? Alles is
ontdaan, onthuld, gezien. Nu geen gestamel meer,
geen vasthouden aan handen. Kijk om je heen.
Hier lig ik dan, geen landschap houdt mij tegen.

De opbouw van bundel en gedichten is evenwichtig, maar niet nadrukkelijk. Als je hardop leest, komt er een kalme muzikaliteit te voorschijn, mede ontstaan door de goed geplaatste enjambementen. Verzen waar je even voor moet gaan zitten worden regelmatig afgewisseld met toegankelijke, herkenbare gedichten, zoals in de volgende strofe uit een reeks aan de dochters opgedragen gedichten.


Wij reden weg, een vader, een moeder, de dood
op de hielen. In onze brekende spiegels aanschouwden
wij het krachtigste blijven. Wij keken om, wisten
ons bestaan gekeerd: schimmen van latere orde.

De onderwerpen die in deze bundel voorkomen zijn deels in series gerangschikt. Er is een serie van vier, met de titel 'Amor fati', waarvan alle gedichten met dezelfde zin beginnen: 'Ergens moet je zijn, God.. '.De reeksen 'Hier en daar', 'Verborgen terreinen' en 'Spaanse hond' zijn alle geschreven vanuit een bepaalde aanleiding. Bij de laatste was dat bijvoorbeeld het gedicht 'Ademnood' van Remco Ekkers.
Verrassend is het viertal dat onder de titel 'Faites vos yeux' beelden uit het casino verwoordt.


Geen slaap of fata morgana hier

Het perspectief verschuift voorgoed in de ogen
van een man, de spiegel verduistert uitzinnig,
uitbundig de gretigste blik uit het lichaam

voor altijd verschanst in cercle privé, herinnering
aan nacht in dag gestoken toen alles
onder een andere naam begon te bestaan.

Erato is de muze van de lyrische poëzie. In het openingsgedicht dat dezelfde titel draagt spreekt de dichteres haar toe. Ze eindigt met


In deze stilste aller nachten
lig ik en niemand die mij mist
of wacht, ik ook
niet.

Op dit stuk wil ik haar graag even tegenspreken. Nu ik haar gedichten heb leren kennen, wacht ik met open handen op wat zij nog meer te bieden heeft.


Jane Leusink - Erato
Mozaïek, Zoetermeer 2005; 63 blz.; € 13,50
ISBN 90 239 9160 5
http://www.uitgeverijmozaiek.nl/


Yvonne Broekmans